ARTIST TALK “HUYỄN TẾ: KHI CHẤT LIỆU LÀ NHÂN CHỨNG” VỚI MZUNG NGUYỄN

Trong khuôn khổ trưng bày Huyễn Tế, buổi trò chuyện cùng nghệ sĩ Mzung Nguyễn đã diễn ra trong bầu không khí thân mật vào ngày Chủ nhật, 01.06.2025.

Nghệ sĩ Mzung Nguyễn tại Gate Gate Gallery.

Với tên gọi “Huyễn Tế: Khi chất liệu là nhân chứng,” cuộc đối thoại với Mzung Nguyễn chạm đến nhiều phạm trù thẩm mỹ và quan sát đa nguyên, phản ánh những trải nghiệm và thực hành xuyên biên giới của một người nghệ sĩ dành nhiều thời gian cho việc khám phá, chứng kiến, và soi chiếu. 

“Tôi luôn muốn được trực tiếp nhìn thấy sự vật, sự việc để bóc tách thay vì chấp nhận những nhận định chung sẵn có là hiển nhiên. Đây cũng chính là lý do mà trong 12 năm ở nước ngoài, tôi luôn chọn những nơi người khác không muốn đến, những vùng đất hay bị gán ghép với định kiến để trải nghiệm,” Mzung chia sẻ.

Đứng trước chồng chồng lớp lớp rác thải, Mzung dường như nghe thấy “chúng đang nói chuyện với nhau.”

Việc sử dụng rác thải công nghiệp làm nguyên liệu tạo nên các tác phẩm trong trưng bày Huyễn Tế cũng là một biểu hiện rõ nét cho thái độ không ngừng truy nguyên của cô. Đứng trước chồng chồng lớp lớp rác thải, Mzung dường như nghe thấy “chúng đang nói chuyện với nhau.” Cô quan sát những vật thể bị vứt bỏ như cách một nhà giải phẫu học quan sát cơ thể con người: đằng sau những gì dễ dàng tách bạch bởi đôi mắt thường là những cơ chế và vi mạch đầy phức tạp; chúng góp phần duy trì sự tồn tại của vật thể nhưng lại thường không được biết đến hoặc ghi nhớ.

Suy nghĩ này thôi thúc Mzung “cắt lớp vật thể để biết bên trong có gì, như thao tác mô phỏng quá trình giải phẫu bộ não người”—một ý niệm được cô khai thác trong các tác phẩm như Tương Ngộ 01 hay Cỏ. Thông qua hình thức xé dán và sắp đặt, Mzung thực hiện Huyễn Tế như một “thao tác tư duy”: quá trình bóc tách, cắt lớp, và đặt để trở thành một thực hành lắng nghe, nơi chất liệu tự lên tiếng cho chính nó. Trong hình thái mới, những vật thể này đối thoại với nhau và với con người, giúp ta nhận ra cơ chế soi chiếu cho không chỉ những vấn đề hiện hữu của thời đại, mà cả chính bản thân mình trong những vật chất bị tước đi tính nguyên vẹn của giá trị.

Hơn tất cả, Mzung hy vọng có thể đưa khán giả vào một “trường liên tưởng” mà trong đó, người xem cũng “nhìn thấy những gì [cô] nhìn thấy.”

Mzung Nguyễn, Tương Ngộ 01. Đa chất liệu/ Điêu khắc & Sắp đặt, 23x30 cm, 2023.

Dù ví von Huyễn Tế như một “luận án” trong tổng thể nghiên cứu xã hội của mình, Mzung không tìm cách khẳng định một quan điểm tuyệt đối hay mời khán giả trả lời những câu hỏi cụ thể nào. Hơn tất cả, nghệ sĩ hy vọng có thể đưa khán giả vào một “trường liên tưởng” mà trong đó, người xem cũng “nhìn thấy những gì [cô] nhìn thấy.”

Buổi trò chuyện là một cuộc dịch chuyển tự do giữa các điểm mốc địa lý và thời gian, lần nữa phản ánh một hành trình nghệ thuật đa tầng của Mzung Nguyễn. Thế nhưng, tất cả những lớp ký ức, những câu chuyện tưởng như rời rạc được chia sẻ ngày hôm ấy—như host Tuấn Hải đã nhận xét—dường như đều neo quanh một mối quan tâm cốt lõi: mong muốn được “tưởng nhớ những gì không còn nguyên vẹn,” để tính tự sự của vật chất được hiển lộ chính nó.

Viết bởi Nhật Anh.